Dyktowanie jest cennym sposobem nauki języków, które było używane od wieków. Chociaż lingwiści nie do końca zrozumieli, w jaki sposób ułatwia przyswajanie języka – niezwykle trudno byłoby wyodrębnić stosowane kompetencje językowe – wielu z nich potwierdziło jego wartość pedagogiczną.

Jeden z najbardziej wpływowych lingwistów XX wieku, Leonard Bloomfield – zdecydowanie poparł stosowanie dyktanda jako narzędzia uczenia się. Dzisiaj wielu metodologów jest przynajmniej skłonnych zgodzić się z podsumowaniem jego wartości mówiących o tym, że dyktando:

• zapewnia uważne słuchanie;
• uczy uczniów rozróżniania dźwięków;
• pomaga ustalać koncepcje interpunkcji;
• umożliwia uczniom naukę przekazywania ustnego brzmi dla pisanych symboli;
• pomaga rozwinąć rozumienie słuchowe;
• pomaga w samoocenie.

Korzyści z dyktowania

Dyktowanie uświadamia uczniom i nauczycielowi błędy w zrozumieniu uczniów – fonologiczne, gramatyczne lub jedno i drugie. W języku polskim typowe błędy są liczne, a dobrze przeprowadzone dyktanda pomagają się z nimi uporać.

Poza tym, dyktowanie pokazuje uczniom, jakie błędy ortograficzne są skłonni popełniać. Dyktowanie daje też uczniom praktykę w zakresie rozumienia i transkrypcji jasnej polskiej prozy. Uwaga: to ważne, ponieważ wszyscy napotykamy w podręcznikach niezręczne zdania, które nie są dobrymi modelami pisania w języku polskim, lub stawiają pytania gramatyczne, składniowe lub semantyczne, które nie są celem ćwiczenia na początek. Dzięki odpowiednio przygotowanemu do dyktowania nauczycielowi można takim sytuacjom wpędzającym uczniów w zakłopotanie, zapobiec.

Poza tym, to daje uczniom cenną praktykę w sporządzaniu notatek. Uczniowie mogą już uczestniczyć w kursach, w których muszą robić notatki z wykładów prowadzonych w języku polskim z normalną szybkością mówienia. Chociaż nikt nie powinien robić notatek z wykładów, które są dokładnymi transkrypcjami, nauka szybkiego pisania języka mówionego jest niezbędną umiejętnością później – np. na studiach.

Poza tym dyktando zapewnia też praktykę w zakresie prawidłowych form mowy. Wszyscy czytaliśmy kompozycje uczniów z poprawnymi gramatycznie zdaniami, które nie są poprawnymi formami, a dyktando pomaga takich sytuacji uniknąć. Co więcej, dyktowanie może pomóc w rozwinięciu wszystkich umiejętności językowych w sposób integrujący. Warto również podkreślić, że nie tylko uczy ortografii i interpunkcji, ale też pomaga rozwijać pamięć krótkotrwałą. Uczniowie ćwiczą zachowanie znaczących zwrotów lub całych zdań przed ich zapisaniem.

Dyktando: co jeszcze dobrego niesie?

Może służyć jako doskonała weryfikacja. I ma moc psychologiczną i stanowi wyzwanie. Poza tym, dyktando sprzyja nieświadomemu myśleniu w nowym języku. Jeśli uczniowie mają się dobrze, dyktowanie jest motywujące. Dyktando obejmuje całą klasę, bez względu na to, jak duża, a podczas dyktowania i po nim wszyscy uczniowie są aktywni. Uczniowie na bieżąco mogą dokonać korekty. a poza tym dyktanda można przygotować na dowolnym poziomie. Na koniec: uczniowie, a także nauczyciel, mogą uzyskać natychmiastowe informacje zwrotne w razie potrzeby.