Nie ulega wątpliwości, że należy traktować karę grzywny jako tę zdecydowanie mniej dotkliwą aniżeli wieloletnie pozbawienie wolności. Niemniej jednak twierdzenie, że jest to kara, która w żaden sposób nie doskwiera skazanemu jest nieprawdziwe.
Szczególnie dotkliwa jest dla osób mniej zamożnych, ponieważ nierzadko przekracza możliwości finansowe skazanego i tym samym może w dużym stopniu nadszarpnąć jego budżet domowy. Aczkolwiek, nawet osoby bardziej zamożne mogą poczuć surowe konsekwencje kary grzywny sądowej z racji jej maksymalnej kwoty możliwej do zasądzenia. Na szczęście z pomocą przychodzi tutaj sam ustawodawca przewidując w kodeksie karnym wykonawczym możliwość umorzenia grzywny sądowej.
Grzywna sądowa – podstawowe informacje
Grzywna sądowa to nic innego jak kara pieniężna nałożona przez sąd na skazanego zamiast kary pozbawienia wolności bądź obok niej. Wysokość grzywny jest każdorazowo ustalana indywidualnie przez sąd w tzw. stawkach dziennych (o wiele rzadziej kwotowo), a to ile przyjdzie zapłacić skazanemu za nią jest zależne wyłącznie od arbitralnej decyzji sądu.
Należy mieć na względzie, że sąd pomimo możliwości swobodnego decydowania o wysokości kary grzywny, to musi jednak działać w granicach przepisów prawa – a dokładniej na podstawie kodeksu karnego wykonawczego. A te, określają bowiem minimalną i maksymalną kwotę kary grzywny (więcej o karze grzywny można znaleźć tutaj: http://odroczenie-kary.pl/umorzenie-grzywny/).
Sąd wymierzając karę grzywny sądowej, często orzeka o jej wysokości w taki sposób, aby była ona dotkliwa dla skazanego. Dzieje się tak, ponieważ w przypadku grzywny sądowej to właśnie jej wysokość ma charakter resocjalizacyjnego oddziaływania na skazanego (skazany np. pomimo uniknięcia więzienia musi w jakiś sposób odczuć konsekwencje swojego niezgodnego z porządkiem prawnym zachowania).
Umorzenie grzywny sądowej – w jakich sytuacjach następuje?
Na wstępie należy zaznaczyć jedną bardzo ważną kwestie związaną z umorzeniem kary grzywny sądowej – jest to instytucja stosowana w praktyce niezmiernie rzadko. Wynika to właśnie z jej, wspomnianego powyżej, resocjalizacyjnego charakteru.
Umorzyć karę grzywny sądowej można na dwojaki sposób albo w całości albo co do jej części. Wynika to wprost z art. 51 § 1 k.k.w. (kodeksu karnego wykonawczego), który wskazuje również okoliczności konieczne do zaistnienia, aby móc rozważać o umorzeniu grzywny sądowej. Zgodnie z nim:
„Jeżeli skazany, z przyczyn od niego niezależnych, nie uiścił grzywny, a wykonanie tej kary w innej drodze okazało się niemożliwe lub niecelowe, sąd może, w szczególnie uzasadnionych wypadkach, grzywnę umorzyć w części, zaś wyjątkowo – również w całości; nie zarządza się egzekucji, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna.”
Z powyższego wprost wynika, że ustawodawca nie przewidział żadnych konkretnych sytuacji, które by obligowały sąd do umorzenia w całości bądź części grzywny sądowej. Oznacza to, że sąd każdorazowo musi oceniać konkretny przypadek indywidualnie i na tej podstawie podejmować decyzję co do zasadności umorzenia grzywny.
Niemniej jednak, na podstawie obserwacji praktyki sądów można wskazać pewne sytuacje, które często stanowią przesłankę do umorzenia grzywny w całości bądź jej części. Podkreślić należy, że skazany może liczyć na umorzenie grzywny, jeżeli kara ta jest dla niego – bądź jego najbliższych – nadmiernie represyjna lub jest niesprawiedliwa w odczuciu społecznym.
Wobec powyższego takimi okolicznościami, które można traktować jako przesłanki do umorzenia grzywny w całości bądź jej części, są:
- stan zdrowia skazanego (np. ciężkie inwalidztwo);
- sytuacja rodzinna lub materialna
- stan klęski żywiołowej lub inne zdarzenie losowe.
Umorzenie grzywny sądowej – jak wygląda procedura?
Umorzenie grzywny następuje na wniosek zainteresowanej strony. Wniosek o umorzenie grzywny musi zostać poparty szczegółowym uzasadnieniem (wraz z np. dokumentami potwierdzającymi kwestie podnoszone we wniosku).
Wniosek o umorzenie grzywny w całości bądź części składa się do sądu I instancji. Można go złożyć dopiero po wszczęciu postępowania egzekucyjnego (tj. po 30 dniach od końca terminu zapłaty grzywny). Sąd nie jest zobowiązany żadnym terminem do rozpatrzenia złożonego wniosku – aczkolwiek przyjmuje się, że jest to 21 dni. Decyzja sąd odnośnie umorzenie grzywny zapada w drodze postanowienia.
Z racji, że decyzja o umorzeniu grzywny jest raczej rzadkością, zaleca się skorzystanie z pomocy adwokata przy wnioskowaniu o umorzenie grzywny.
